Nican Mopohua – en Esperanto kaj hispana lingvo

Nican Mopohua

En navatla lingvo: https://nah.wikipedia.org/wiki/Nican_Mopohua

En hispana lingvo: https://encuentra.com/apariciones_marianas/nican_mopohua_espanol__10690/

(ambaŭ vizititaj en la 12-a de decembro 2020)

La suba versio estas traduko el hispana teksto trovebla ĉe: http://luxdomini.net/_gpe/contenido1/guadalupe_nican2.htm – Versioj en navatla kaj hispana lingvoj (vizitita en la 15-a de septembro 2013)

ESPERANTO
I
Ĉi tie estas rakontita, ordigita,
kiel, antaŭ nelonge, mirakle
montris sin la perfekta fraŭlino.
Sankta Maria, patrinjo de Dio,
nia nobla sinjorino,
tie en Tepejakak, “monto-nazo”,
nomita Guadalupe.
Unue ŝi elmontris sin al vireto
nomita Johano Diego;
Tuj ŝia karega bildo aperis
antaŭ la ĵuselektita episkopo
Don Frato Johano de Sumarraga,
kaj [ankaŭ estas rakontitaj] ĉiuj mirindaĵoj
kiujn ŝi faris.
Kaj dek jaroj
post la konkero de la akvo, la monto
la urbo de Meksiko,
jam ripozis la sagoj, la ŝildoj,
ĉie estis en paco
en la diversaj lokoj.
Ne nur ĝermis,
ankaŭ verdiĝis, malfermis sian korolon
la kredo, la kono
pri la Donacanto de la Vivo, la vera Dio.
Tiel, en la jaro 1531,
kelkajn tagojn post
la komenco de decembro, io okazis.
Estis vireto, malriĉeto,
kies nomo estis Johano Diego.
Oni diras, ke li loĝis en Kŭaŭtitlano,
kaj, koncerne la diajn aferojn,
ĉio ankoraŭ estis apartenanta al Tlatilulko.
Ĉiusabate,
ankoraŭ tre frumatene,
li venis en sekvo de la diaj aferoj
kaj de ĉio ordonita.
Kaj li alproksimiĝis al la monteto
nomita Tepejakak,
kiam la mateniĝo estis lumanta sur la tero.
Tie li aŭskultis: oni kantas sur la monteto,
kvazaŭ la kantado de pluraj belaj birdoj.
Post ties voĉoj ĉesiĝis,
la monteto kvazaŭ respondis al ili.
Tre mildaj, tre agrablaj,
ties kantoj superis la kantojn de birdo-serpento{1},
de trogono{2} kaj de aliaj belaj kantemaj birdoj.
Johano Diego haltiĝis,
kaj diris al si:
“Ĉu estas premio al mi tio,
kion mi aŭskultas?
Ĉu mi nur sonĝas?
Ĉu mi ĵus leviĝis de la dormado?
Kie mi estas?
Kie mi troviĝas?
Ĉu mi estus en loko,
pri kiu diris la aĝuloj,
niaj antaŭantoj, niaj geavoj,
en la floroplena lando, Soĉitlalpan,
en la lando de nia subteno, Tonakatlalpan,
eble tie en la ĉiela lando, Ilujkatlalpan?”
Li estis rigardanta tiun lokon,
la supron de la monteto,
la lokon el kie la suno venas,
la lokon de kie estis venanta
la bela ĉiela kantado.
La kantado ĉesis,
ne plu aŭdiĝis.
Kaj li tiam aŭdis,
oni vokis lin
de supre de la monteto.
La voĉo diris al li: “Johancin’, Johano Diegocin'”{3}.
Li tuj aŭdacis
iri tien,
kien oni vokis lin.
Nenio maltrankviligis lian koron,
li ankaŭ ne timis pro tio,
male, li multe ĝojis,
ĝojopleniĝis.
Li iris por supreniri la monteton,
tien li iras por vidi la lokon, kie oni vokis lin.
Kaj kiam li atingis
la pinton de la monteto,
tiam li kontemplis noblan sinjorinon,
kiu tie staris.
Ŝi vokis lin
por ke li venu apud ŝin.
Kaj kiam li alproksimiĝis al ŝi,
multe mirigis lin
la maniero, laŭ kiu ŝi superpasis
ĉian mirindan perfektecon;
ŝia vesto
splendis tiel kiel la suno,
ĝi tiel briladis.
Kaj la ŝtonoj kaj rokoj,
sur kiuj ŝi staris,
spegulis ŝian splendon
kvazaŭ belaj jadoj,
kiuj lumadis kiel juveletoj.
Kiel splendoj de ĉielarko
la tero briladis.
Kaj la mizkitloj{4}, la nopaloj
kaj pluraj aliaj herbetoj,
kiuj tie kreskas,
estis similaj al plumaro de kvecalo{5},
ties folioj aperis tiel kiel turkisoj
kaj ties trunko, ties dornoj, ties dornetoj
lumadis tiel kiel oro.
Li antaŭ ŝi kliniĝis,
aŭskultis
ŝian moŝtan elspiro, ŝian moŝtan vorton,
afablegan,
tre noblan
kvazaŭ allogis lin,
montris amon al li.
Ŝi diris al li:
“Aŭskultu, mia filo, la plej malgranda,
Johancin’, kien vi iras?”
Kaj li respondis al ŝi:
“Sinjorino mia, nobla sinjorino,
mia junulineto,
mi iros tien, al via moŝta hejmo
de Meksiko Tlatilulko,
mi iras por sekvi la diajn aferojn,
kiujn oni donas al ni,
estas niaj instruantoj
tiuj, kiuj estas la bildo de la Sinjoro,
nia Sinjoro, la sacerdotoj”.
Poste, tiel ŝi parolas al li,
montras al li sian belan volon,
diras al li:
“Sciu tion,
ke via koro estu tia,
filo mia, la plej malgranda,
ververe mi estas
la ĉiel ĉiama fraŭlino
Sankta Maria,
via Patrineto de Li, Vera Dio,
Donanto de vivo, Ipalnemoŭano,
Inventanto de la gentoj, Tejokojano,
Posedanto de ĉeaĵo kaj apudaĵo, Tloke Naŭake,
Posedanto de la ĉieloj, Ilŭikaŭa,
Posedanto de la tera supraĵo, Tlaltikpake.
Mi multe volas,
mi tiel multe deziras
ke ĉi tie oni konstruu
mian dian hejmeton,
en kiu mi montros,
mi evidentigos,
mi transdonos al la gentoj
mian tutan amon,
mian kompateman rigardon,
mian helpon, mian protekton.
Ĉar ververe mi estas
via kompatema patrineto,
via kaj de ĉiuj homoj
kiuj vivas kune sur ĉi tiu tero,
kaj ankaŭ de ĉiuj aliaj gentoj,
gentoj kiuj min amas,
min alvokas, min serĉas,
kaj fidas je mi.
Tie mi ja aŭskultos
ilian ploron, ilian bedaŭron,
tiel mi riparos,
mi kuracos ĉiujn iliajn plurajn bezonojn,
iliajn mizerojn, iliajn bedaŭrojn.
Kaj, por ke realiĝu tion kion mi pensas,
kio estas mia kompatema rigardo,
iru tien al la palaco
de la episkopo de Meksiko.
Kaj vi diros al li, kiel mi sendas vin
por ke vi montru al li,
kiom multe mi deziras
ke oni ĉi tie faru al mi domon,
starigu al mi mian dian hejmon sur la ebenaĵo.
Vi bone rakontos al li ĉion,
kion vi vidis,
kion mirigis vin,
kaj kion vi aŭskultis.
Ke tiel restu via koro,
ĉar mi bone dankos al vi,
mi bone pagos al vi,
ververe mi donos al vi tiom abunde,
mi vin altigos.
Kaj multe vi tie meritos,
mi multe repagos al vi
pro via laciĝo, via laboro,
per kiu vi plenumos
la agon al kiu mi sendas vin.
Vi jam aŭskultis, mia plej malgranda fileto,
mian elspiron, mian vorton;
Iru tuj,
faru ĉion ĉi per via tuta klopodo.”
Li tiam ĝenuiĝis antaŭ ŝi,
dirante:
“Sinjorino mia, nobla sinjorino,
vere mi jam iros, mi plenumos
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton.
Mi do lasas vin,
mi, via kompatinda servisto”.
Li rapide malsupreniris
por iri plenumi sian taskon:
li iris al la vojo
kiu kondukas rekte al Meksiko.
Kiam li atingis la urbocentron,
tiam li iris rekte al la palaco de la Episkopo,
kiu antaŭ nelonge alvenis,
la reganto de la sacerdotoj,
lia nomo estis Don Frato Juan de Sumárraga,
sacerdoto de Sankta Francisko.
Kaj li iris proksimen de la episkopo,
tuj li klopodas vidi lin,
li petegas al liaj servistoj,
liaj servantoj,
ke ili iru kaj raportu al li.
Rapide la atendado fariĝis longa.
Oni venis por voki lin,
laŭ la ordono de la reganto, la Episkopo,
li eniros.
Kaj li eniris,
poste li ĝenuiĝis antaŭ la Episkopo,
li kliniĝis.
Poste li manifestas al la Episkopo,
komunikas al Li
la moŝtan elspiron, la moŝtan vorton
de la nobla ĉiela sinjorino,
ŝian mesaĝon.
Li ankaŭ raportas al Li
ĉion, kio mirigis lin,
kion li vidis, kion li aŭskultis.
Sed al la Episkopo, post aŭskulti lian tutan raporton, lian mesaĝon,
la mesaĝo ne ŝajnis tiel vera.
La Episkopo respondis al li, diris al li:
“Mia filo, vi denove venos,
mi vin aŭskultos pli detale,
tiel mi ekde la komenco vidos,
pensos pri tio, kio alvenigis vin,
kio estas via volo,
kio estas via deziro”.
II
Li eliris, li malĝoje iris,
ĉar tiam ne plenumiĝis
tio, kio estis lia mesaĝo.
Poste li revenis,
kiam vesperiĝis;
li iris rekte tien,
sur la monteton.
Kaj li marŝis proksimen de ŝi,
la nobla ĉiela sinjorino,
tie, kie ŝi unuafoje videbliĝis al li,
tie ŝi atendis lin.
Kiam li vidis ŝin,
tiam li kliniĝis antaŭ ŝi,
humiliĝis ĝis la grundo,
kaj diris al ŝi:
“Sinjorino mia, sinjorino, nobla sinjorino,
mia filineto plej malgranda, mia fraŭlineto,
mi iris tien,
kien vi sendis min kiel mesaĝ-liveristo,
vere mi iris por ke plenumiĝu
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton;
Malgraŭ tre malfacile, mi eniris
la lokon, kie estas la sidejo
de la reganto de la sacerdotoj,
mi vere vidis lin,
mi vere eksponis antaŭ li
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton
laŭ vi ordonis al mi.
Li akceptis min agrable,
kaj atenteme aŭskultis min;
sed li tiel respondis al mi
kvazaŭ lia koro ne rekonis,
ne komprenis la mesaĝon kiel veran.
Li diris al mi:
«Vi denove venos,
mi vin aŭskultos pli detale,
tiel mi ekde la komenco vidos,
pensos pri tio, kio alvenigis vin,
kio estas via volo,
kio estas via deziro».
Tiel mi sukcesis vidi,
per la maniero de lia respondo
ke vere li pensas,
ke via moŝta dia hejmo,
kiun vi volas ke oni konstruu al vi ĉi tie,
eble estis nur inventita de mi,
eble ne venas de viaj moŝtaj lipoj;
pro tio, mi multe petas de vi,
Sinjorino mia, nobla sinjorino, mia fraŭlineto,
ke al iu el la altaj nobluloj,
la famaj, la moŝtoj, la honorigataj,
vi donos la taskon
transdoni, komuniki
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton
por ke tiel oni kreu ĝin.
Ververe mi estas kompatinda taglaboristo,
mi nur estas kvazaŭ la ŝnuro de portantoj,
ververe mi estas nur ia ingo,
nur vosto, nur flugilo,
oni min portas sur dorso, mi estas ŝarĝo,
ververe ne estas loko de mia marŝado,
ne estas loko de mia restado
tie, kien vi sendas min,
Fraŭlineto mia, filineto mia la plej malgranda,
Sinjorino, nobla sinjorino.
Bonvole pardonu min,
mi estos kompatinda antaŭ via vizaĝo, via koro,
mi iros, falos
en via malplaĉo, en via kolero,
Sinjorino, sinjorino mia”.
Tiel respondis al li la perfekta,
mirinda fraŭlino:
“Aŭskultu, vi la plej malgranda de miaj gefiloj,
ke tiel komprenu via koro:
la altuloj ne estas miaj servantoj,
miaj mesaĝ-liverantoj,
al kiuj mi povus doni la taskon
komuniki mian elspiron, mian vorton,
kiuj povos fari, ke mia volo plenumiĝu:
sed estas tre bezonate,
ke vi iru,
defendu tion,
ke danke al vi plenumiĝu,
realiĝu mia volo, mia deziro.
Kaj multe mi vin petas,
filo mia, la plej malgranda,
kaj varme mi ordonas al vi,
ke vi unu fojon pli iru morgaŭ,
iru vidi la Episkopon.
Kaj vi faru, ke oni sciu de mi,
ke oni bone aŭskultu tion,
kio estas mia volo,
mia deziro,
por ke oni realigu,
konstruu mian dian hejmon,
kiun mi petas.
Kaj unu fojon pli vi diru al li,
kiel mi,
la ĉiam virga Sankta Maria,
mi, via patrineto de Teotl{6} Dio,
sendas vin kiel mesaĝ-liveriston”.
Kaj Johano respondis al ŝi,
diris al ŝi:
“Sinjorino mia, nobla sinjorino, fraŭlineto mia,
ke mi ne kaŭzu ĉagrenon
al via vizaĝo, al via koro.
Ververe, elkore mi iros,
mi marŝos por ke plenumiĝu
via moŝta elspiron, via moŝta vorto.
Ververe mi ne forlasos ĝin
kaj la vojo ne estas pena al mi.
Mi iros tuj
por plenumi vian volon,
sed eble min oni ne aŭskultos;
kaj, se oni aŭskultos min,
eble oni ne kredos min.
Sed vere, morgaŭ,
vespere,
post la sunsubiro,
mi venos por redoni al vi
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton,
kaj tion, kion respondos al mi
la reganto de sacerdotoj;
Mi jam foriras, filineto mia la plej malgranda,
fraŭlineto mia, sinjorino, nobla sinjorino,
ke vi havu bonan ripozon”.
III
Kaj li poste iris al sia hejmo por ripozi.
Kaj jam la sekvan tagon,
dimanĉo, ankoraŭ frumatene,
ankoraŭ estis mallume,
li eliris el tie, el sia hejmo,
venis rekte al Tlatilulko,
venis por lerni la diajn aferojn
kaj por esti kalkulita en la listo.
tuj poste li vidos la reganton de la sacerdotoj.
Kaj ĉirkaŭ la deka horo
li finis la aferon,
li ĵus partoprenis la meson,
kaj estis kalkulita en la listo,
kaj ĉiuj jam foriris.
Sed li, Johano Diego,
tuj iras al la palaco,
al la domo de la reganto, de la Episkopo.
Kaj kiam li alvenis,
tiam li insiste klopodis vidi lin,
kaj, tre malfacile,
li denove vidis lin.
Ĉe liaj piedoj Johano ĝenuiĝis,
li ploras, afliktiĝas, tiel parolas al li,
tiel manifestas al li
la moŝtan elspiron, la moŝtan vorton
de la nobla ĉiela sinjorino.
Eble oni ne kredos la mesaĝon,
la volon
de tiu, kiu estas ĉiel virga,
ke oni faru al ŝi ŝian dian hejmon
tie, kie ŝi indikis,
kie ŝi volas.
Sed la reganto, Episkopo,
multajn aferojn demandis al li,
kaj esploris,
por ke tiel li komprenu,
kie Johano vidis ŝin, kiel ŝi aspektis.
Ĉio rilatis al la reganto, Episkopo.
Sed, malgraŭ manifestiĝis al li
ŝia aspekto kaj ĉio vidita de Johano,
kaj ĉio, kio mirigis Johanon,
kaj la fakto, ke vere tiel aspektas
tiu, kiu estas ĉiel virga
la mirinda, moŝta patrino
de nia elaĉetanto, Sinjoro Nia Jesuo Kristo,
tamen ŝia deziro ne plenumiĝis tiam.
La Episkopo diris, ke ne nur per la vorto
la peto de li, Johano Diego, fariĝos,
plenumiĝos tio, kion li petis.
Ankoraŭ estis bezonata ia signo
por ke oni sukcesu kredi lin
kiel la mesaĝ-liveriston sendita
de la nobla ĉiela sinjorino.
Kaj post Johano Diego aŭskultis lin,
tiam li diris al la Episkopo:
“Sinjoro, reganto,
vidu, kiu estos
la signo petata de vi,
kaj mi vere iros tuj,
mi iros por peti ĝin de la nobla ĉiela sinjorino
kiu sendis min.”
Ĉar la Episkopo vidis,
ke laŭ Johano ĉio estis vero,
ĉar Johano ne dubis nek ŝanceliĝis,
li tuj irigis lin.
Kaj kiam Johano iris,
iom poste la Episkopo sendis
kelkajn homojn de sia domo,
en kiuj li bone fidas,
por ke ili sekvu Johanon,
ke ili vidu bone la lokon kien Johano iras,
kaj kiun Johano vidas,
kun kiu Johano parolas.
Tiel okazis.
Kaj Johano Diego iris rekte,
iris laŭ la vojo.
Sed liaj sekvantoj,
tie kie la ravino malfermiĝas
ĉe Tepejakak,
sur la ponto de lignaj trabetoj,
perdis lin.
Malgraŭ ili serĉis lin ĉie,
ili nenie vidis lin,
Tiel, ili revenis,
ne nur ĉar ili lacegiĝis pro tio,
sed ankaŭ ĉar tio ĝenis ilin,
tio nervozigis ilin.
Tiel ili iris por diri tion al la reganto, Episkopo.
Ili eksponis al li, ke li ne kredu Johanon,
ili diris, ke Johano nur rakontis mensogojn,
ke Johano nur inventis la diritajn aferojn,
aŭ ke Johano nur sonĝis pri ĉio,
nur prenis el la sonĝoj
tion, kion li diris,
kion li petis.
Kaj tiel ili diris al li, ke
se Johano venus unu fojon pli,
revenus,
tiam ili tuj malliberigus Johanon
kaj forte enkarcerigus lin,
por ke li ne plu mensogus,
maltrankviligus la homojn.
—————–
PAŬZO
En ĉi tiu parto, aliaj tradukaĵoj parolas pri plia dialogo, en kiu Johano Diego diras al la Virgulino, ke la Episkopo petis de li signon, kaj ŝi petas de li, ke li venu la sekvan tagon por porti la pruvon: tion oni ne konsideras kiel Individua Apero, sed kiel parto de la Dua Apero.
Blue kaj interkrampe estas skribita tiu ĉi parto, prenita de la tradukaĵo komentita de pastro José Luis Guerrero Rosado:
[Dume Johano Diego estis
antaŭ la Plej Sankta Virgulino,
komunikante al ŝi la respondon
kiun li venis por porti al ŝi
de la sinjoro Episkopo.
Kaj kiam li raportis ĉion al ŝi,
la Granda Sinjorino kaj Reĝino respondis al li:
“Jam sufiĉas, filo mia la plej amata,
morgaŭ vi denove venos ĉi tien
por ke vi alportu al la Granda Sacerdoto
la pruvon kiun li petas de vi.
Per ĝi, li sekve kredos vin,
kaj tiam, koncerne al tio ĉi,
li neniel malkredos vin
nek suspektos pri vi.
Kaj vi estu plene sekura,
filo mia preferata,
ke mi pagos al vi pro via zorgo,
via servado, via laciĝo,
kiun vi faris pro amo al mi.
Kuraĝon, etulo mia!,
ĉar morgaŭ ĉi tie kun granda interesiĝo
mi atendos vin”]
—————–
(La tradukaĵo de León-Portilla sekvas:)
La sekvan tagon, lundon,
kiam Johano Diego devis alporti
iun signon por ke oni kredu lin,
li ne revenis:
ĉar, kiam li venis al sia hejmo,
tiam lia onklo nomita Johano Bernardo
malsaniĝis,
proksimiĝis ties morto.
Li eĉ iris por voki kuraciston,
kiu tamen ne okupiĝis pri lia onklo,
ne plu estis ebla la resaniĝo,
ĉar la fino de la onklo alvenis.
Kaj, jam nokte,
lia onko petegis de li ankoraŭ frumatene,
ankoraŭ mallume, ke li iru,
voku tie en Tlatilulco
iun el la sacerdotoj
por aŭskulti lian lastan konfeson
kaj tiel pretigi lin al la finiĝo.
Ĉar tio jam estis en lia koro,
ke ja jam estas tempo,
ke li baldaŭ forpasos
ĉar li ne sukcesos restarigi sin,
li ne resaniĝos.
Kaj marde,
kiam ankoraŭ estis tre mallume,
tiam Johano Diego eliris el sia hejmo
kaj iris voki la sacerdoton
tie en Tlatilulko,
kaj li alproksimiĝis al la monteto,
ĉe la piedoj de Tepejakak
kie komenciĝas la vojo
al la loko kie la suno subiras,
tie kie li eliris antaŭe.
Li diris:
“Se mi iras rekte laŭ la vojo,
ke la nobla sinjorino ne venu vidi min,
ĉar ŝi haltigos min kiel antaŭe
por ke mi alportu la signon
al la sacerdoto reganto,
laŭ ŝi ordonis al mi;
Ke ŝi permesu nian aflikton,
kaj tiel mi voku la sacerdoton,
kiun mia kompatinda onklo
nur atendas nun”.
Li tuj iris ĉirkaŭ la monteto;
li supreniris meze de la vojo kaj de tie,
tra malgranda vojo,
li eniris vojon al la loko kie la suno supreniras.
Tiel, haste, li estis marŝanta al Meksiko,
tiel lin ne haltigus
la nobla ĉiela sinjorino.
Li pensas, ke tie kie li ĉirkaŭiris
ne povos vidi lin
tiu sinjorino, kiu ja vidas ĉion.
Li kontemplis, kiel ŝi malsupreniris
de la montopinto.
De tie ŝi estis vidanta lin,
de tie, kie ŝi vidis lin antaŭe.
Ŝi venis por renkonti lin
flanke de la monto,
ŝi venis por deteni lin,
kaj diris al li:
“Fileto mia la plej malgranda,
kien vi iras?
kien vi marŝas?”
Sed, ĉu li eble iom maltrankviliĝis?
Ĉu li eble hontis?
ĉu li eble ektimiĝis, surpriziĝis?
Antaŭ ŝi, li ĝenuiĝis,
salutis ŝin kaj diris:
“Junulineto mia, filineto mia la plej malgranda,
nobla sinjorino, ke vi estu kontenta!
kiel vi fartas post vekiĝi?
Ĉu via moŝta korpeto estas bonsane,
sinjorino mia, moŝta filino mia?
Mi donos ĉagrenon al via vizaĝo, al via koro:
Sciu, junulineto mia,
ke baldaŭ forpasos
servanto via, mia onklo,
grava malsano frapis lin;
ĉar vere baldaŭ li mortos pro ĝi.
Kaj tiel mi iros haste
al via moŝta domo de Meksiko,
mi vokos unu el la amataj de Nia Sinjoro
unu el niaj sacerdotoj,
por konfesopreni mian onklon
kaj pretigi lin,
ĉar vere al tio ni naskiĝis,
ni venis por atendi
la okazon de nia morto.
Sed post fari tion,
tiam mi denove revenos ĉi tien.
Tiam mi iros
alportos
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton,
sinjorino, junulineto mia.
Pardonu min,
ankoraŭ estu pacienca al mi
ĉar mi ne mokas vin,
filino mia, la plej malgranda,
filineto mia, ja morgaŭ mi venos haste.”
Post aŭskulti
la vorton de Johano Diego
respondis al li la kompatema,
la tute virga:
“Aŭskultu,
ke tio ĉi estu en via koro,
filo mia, la plej malgranda:
kio timigas vin,
kio afliktas vin, tio estas nenio.
Ke ne maltrankviliĝu
via vizaĝo, via koro,
ne timu tian malsanon
nek ian ajn malsanon
kiu afliktas, kiu angorigas.
Ĉu mi ne estas ĉi tie,
mi, kiu estas via patrinjo?
Ĉu vi ne estas sub mia ombro
kaj en rifuĝo?
Ĉu mi ne estas la kaŭzo de via ĝojo?
Ĉu vi ne estas en mia konsolo,
kie mi protektas vin?
Ĉu ankoraŭ mankas io al vi?
Ke nenio ajn afliktu vin,
ke ne maltrankviligu vin
nek malĝojigu vin
la malsano de via onklo.
Ververe li nun ne forpasos pro ĝi;
Ke estu en via koro tio, ke li jam resaniĝis”.
Kaj tuj tiam lia onklo resaniĝis,
laŭ oni eksciis tuj.
Kaj post Johano Diego aŭskultis
la moŝtan elspiron, la moŝtan vorton
de la nobla sinjorino,
li multe trankviliĝis en sia koro,
lia koro trankviliĝis.
Kaj li tiam petis,
ke ŝi sendu lin kiel mesaĝ-liveriston
por ke li vidu la reganton, Episkopon,
kaj li alportus al li la signon, la ateston,
por ke li kredu Johanon.
Kaj la nobla ĉiela sinjorino
tiam ordoni al li,
ke li supreniru ĝis la montopinto,
tie kie li vidis ŝin antaŭe;
Ŝi diris:
“Supreniru, vi la plej malgranda de miaj gefiloj
ĝis la montetopinto,
kaj tie kie vi vidis min
kaj kie mi donis al vi mian ordonon;
tie vi vidos
diversajn florojn malfermitajn.
Vi ilin detranĉu, kunigu,
metu ĉiujn kune,
kaj sekve malsupreniru,
alportu ilin ĉi tien antaŭ mi”.
Kaj tuj Johano Diego
supreniris la monteton.
Kaj post atingi la pinton,
li multe miris
pro la kvanto da floroj tie malfermitaj,
kun siaj koroloj malfermitaj,
diversaj belaj floroj, kiel la de Kastila,
malgraŭ ankoraŭ ne estis tempo de floriĝo,
ĉar tiam ankoraŭ estis tempo,
kiam la glacio falis pli forte;
la floroj estis tre bonodoraj,
kvazaŭ belaj perloj
plenigitaj de la nokta roso;
Poste li komencis detranĉi ilin,
kaj kunigis ĉiujn
ene de sia tilmatlo{7}.
Sed tie, sur la monteto-pinto,
nenia floro povas naskiĝi,
ĉar abundas la ŝtonoj,
ekzistas teraj tribulusoj{8}, plantoj kun dornoj,
nopaloj, abundo da mizkitloj;
kaj, se kelkaj herbetoj tie naskiĝas,
tiam en la monato decembro
ĉion manĝas,
ĉion detruas la glacio.
Kaj poste li malsupreniris,
li alportis al la nobla ĉiela sinjorino
la diversajn florojn kiujn li detranĉis,
kaj, kiam ŝi vidis ilin,
tiam ŝi prenis ilin per ŝiaj moŝtaj manoj.
Poste ŝi metis ilin denove
ene de la tilmatlo de Johano Diego,
kaj diris al li:
“Mia fileto, la plej malgranda,
tiuj ĉi diversaj floroj estas la pruvo,
la signo, kiun vi alportos al la Episkopo.
Je mia nomo vi diros al li,
ke per tio li vidu tion, kio estas mia volo
kaj per tio li plenumu mian volon,
tion, kio estas mia deziro.
Kaj vi, vi estas mia mesaĝ-liveranto,
mi havas kunfidon en vi;
kaj mi ankaŭ ordonas al vi,
ke nur antaŭ la Episkopo, solece,
vi etendu vian tilmatlon,
kaj montru al li tion, kion vi alportas:
kaj vi raportos ĉion,
vi diros al li, kiel mi ordonis al vi,
ke vi supreniru la monteto-pinton
kaj detranĉu la florojn,
kaj vi diros ĉion, kion vi vidis,
kion vi miris;
tiel vi konvinkos je lia koro
la reganton de la sacerdotoj,
tiel li tuj faros,
ke oni konstruu,
ke oni starigu mian dian hejmon,
kiun mi petis de li.”
IV
Kaj kiam donis sian ordonon al li
la nobla ĉiela sinjorino,
li venis marŝante rekte
sur la vojo al Meksiko,
jam kontenta.
jam trankvila en sia koro
ĉar ĉio okazos bone,
li bone alportos la florojn.
Li iras multe zorganta
tion, kio estas ene de sia tilmatlo,
por ke nenio falu de ĝi;
ĝojigas lin la bona odoro
de la diversaj belaj floroj.
Kiam li atingis
la palacon de la Episkopo,
tiam trovis lin la domzorganto
kaj la aliaj servantoj de la reganta sacerdoto.
Li petis de ili, ke ili diru al la Episkopo
ke li volas vidi Lin,
sed neniu el la servantoj volis fari tion.
Ili ne volis aŭskulti lin
aŭ eble ankoraŭ estis frumatene.
Aŭ eble ili jam rekonis lin,
li nur ĝenis ilin,
kvazaŭ li premsufokus ilin.
Kaj iliaj amikoj jam parolis al ili,
la amikoj kiuj perdis Johanon Diegon
dum ili provis sekvi lin.
Dum multe da tempo
li estis atendanta la alvokon.
Kaj ili rimarkis, ke longe
li estis staranta tie,
li estis kapklinanta,
li nenion faris,
ĉar eble oni alvokus lin.
Kaj, ĉar li venis alportante ion,
kio estis ene de sia tilmatlo,
do ili alproksimiĝis al li
por vidi, kion li alportis
kaj tiel satigi la scideziron de sia koro.
Kaj Johano Diego rimarkis,
ke li ne povus kaŝi al ili
tion, kion li alportis,
kaj tiel ili ĝenus lin,
aŭ eble ili puŝegus lin,
aŭ eble ili frapus lin,
do li montris al ili iomete, ke li alportis florojn.
Kaj, post ili vidis, ke ĉiuj estis
diversaj floroj similaj al tiuj de Kastila,
kaj pro la fakto, ke ne estis sezono de floriĝo,
do ili multe miris,
ke ili estis multe freŝaj,
iliaj koroloj estis malfermitaj,
bonodorantaj, belaj.
Kaj ili deziris
preni iomete da floroj,
kapti kelkajn.
Kaj trifoje
ili aŭdacis kapti ilin;
sed ja nenio okazis.
Ĉar, kiam ili intencis fari tion,
tiam ili jam ne plu vidis florojn,
nur ion kvazaŭ pentraĵon aŭ brokaĵon,
aŭ ion kio estis kroĉita,
tion ili vidis sur la tilmatlo.
Sekve ili iris por diri
al la reganto, Episkopo, tion,
kion ili kontemplis,
ke volas vidi lin
la ulo kiu venis aliaj fojoj antaŭe,
kiu jam restis longe
atendante la vorton
ĉar li volas vidi Lin.
Kaj la reganto, Episkopo,
aŭskultinte tion,
komprenis en sia koro,
ke tiu estis lia dezirata signo,
per kiu lia koro deziris alproksimiĝi
por plenumi
la taskon pri kiu la ulo pledis.
Li tuj ordonis,
ke Johano eniru, ĉar Li vidos lin.
Johano eniris, kliniĝis antaŭ Li tiel same,
kiel li ankaŭ faris antaŭe;
Johano unu fojon pli rakontis al Li
ĉion, kion li vidis,
kion li miris kaj la mesaĝon.
Johano diris al Li:
“Mia sinjoro, la reganto,
ververe mi jam faris,
mi jam plenumis tion, kion vi ordonis al mi.
Mi iris por diri al la Sinjorino, mia Sinjorino,
la nobla ĉiela Sinjorino, Sankta Maria,
via bela Patrinjo de Teotl Dio,
ke vi petis signon
por kredi je mi,
kaj tiel vi konstruus ŝian dian hejmon
tie, kie ŝi petis vin,
ke vi konstruu;
Kaj mi diris al ŝi,
ke mi promesis al vi,
ke mi alportus al vi ian signon,
ian ateston pri ŝia moŝta volo,
laŭ la tasko donita al mi.
Kaj ŝi aŭskultis bone
vian moŝtan elspiron, vian moŝtan vorton,
kaj akceptis ĝoje tion, kion vi petis,
vian signon,
la ateston por ke oni faru,
oni plenumu vian volon.
Kaj hodiaŭ, ankoraŭ nokte,
ŝi ordonis al mi, unu fojon plu,
ke mi venu vidi vin.
Kaj mi petis de ŝi ŝian signon
por ke oni min kredu,
laŭ ŝi diris al mi,
kaj poste ŝi plenumis sian promeson.
Kaj ŝi sendis min al la monteto-pinto,
kie mi antaŭe vidis ŝin,
por ke mi tie detranĉu
florojn egalajn al la de Kastila.
Kaj mi iris tien por detranĉi,
kaj mi alportis ilin al malsupro;
kaj ŝi per ŝiaj moŝtaj manoj kolektis ilin,
poste ŝi tuj enmetis ilin en mian tilmatlon,
por ke mi alportu ilin al vi,
por ke mi venu transdoni ilin al vi.
Malgraŭ mi sciis,
ke la monteto-pinto ne estas loko
kie naskiĝas ajn floroj
ĉar tiu estas ŝtonoplena loko,
kie ekzistas teraj tribulusoj, plantoj dornoplenaj,
sovaĝaj nopaloj, mizkitloj,
malgraŭ ĉio ĉi mi ne dubis,
mi ne hezitis pro tio.
Mi alproksimiĝis al la monteto-pinto,
mi vidis, ke tiu estis la Floroplena Lando.
Tie eknaskiĝis diversaj floroj,
kiel la rozoj de Kastila,
splendaj pro la roso,
kaj mi tuj iris detranĉi ilin.
Kaj ŝi diris al mi,
ke mi donu ilin al vi je ŝia nomo;
kaj tiel mi plenumos la volon,
ke vi vidu
la signon petitan de vi.
Tiumaniere vi plenumos
ŝian moŝtan volon
kaj tiel elmontriĝu, ke mia vorto,
mia mesaĝo estas la vero:
Jen ili, bonvole akceptu ilin.”
Kaj Johano tuj etendis sian blankan tilmatlon,
ene de kiu estis la floroj.
Kaj, dum falis sur la grundon
la diversaj floroj similaj al de Kastila,
tie sur lia tilmatlo aperis la signo,
aperis la karega bildo
de la ĉiel virgulino Sankta Maria,
la patrineto de Teotl Dio,
tiel kiel hodiaŭ videblas,
nun oni konservas ĝin
en ŝia karega hejmeto,
en ŝia templeto,
en Tepejakako, kiun oni nomas Gvadalupo.
Kiam kontemplis ŝin la reganto, Episkopo,
kaj ankaŭ ĉiuj tie starantaj,
tiam ĉiuj ĝenuiĝis, multe admiris ŝin.
Ili staris por vidi ŝin,
emociiĝis, ilia koro afliktiĝis,
ilia koro kaj ilia penso kvazaŭ altiĝis…
Kaj la reganto, Episkopo,
kun larmoj, kun bedaŭro,
petegis al ŝi,
pledis al ŝi, ke ŝi pardonu lin
pro lia malrapida plenumo,
de ŝia moŝta volo,
ŝia moŝta elspiro, ŝia moŝta vorto.
Kaj la Episkopo staris,
malligis de la kolo, kie ĝi estis ligata,
la veston, la tilmatlon de Johano Diego,
sur kiu manifestiĝis,
sur kiu la nobla ĉiela Sinjorino
fariĝis amata signo.
Kaj la Episkopo tuj alportis ĝin tien,
iris loki la tilmatlon en sia kapelo.
Kaj dum tuta tago
Johano Diego restis tie,
en la domo de la Episkopo,
kiu faris, ke li restadu tie.
Kaj la sekvan tagon, la Episkopo diris al li:
“Iru, por ke vi montru la lokon,
kie la moŝta volo
de la nobla ĉiela Sinjorino volas,
ke oni konstruu al ŝi ŝian templon.”
Poste li ordonis,
ke oni faru ĝin, ke oni konstruu la templon.
Sed post kiam Johano Diego montris la lokon,
en kiu ordonis
la nobla ĉiela Sinjorino
la konstruadon de sia templon,
tiam li tuj informis,
ke li volas iri al sia hejmo
por vidi sian onklon Johanon Bernardinon,
kiu forte malsanis, kiam Johano Diego lasis lin
kaj iris tien, al Tlatilulko,
voki unu el la sacerdotoj
por aŭskulti lian konfeson
kaj pretigi lin al la morto;
pri lia onklo, la nobla ĉiela Sinjorino diris,
ke li jam estas resanigita.
Oni ne nur permesis, ke li iru,
sed ankaŭ akompanis lin ĝis lia hejmo.
Kiam ili atingis la domon,
tiam ili vidis lian karegan onklon,
kiu fartis tre bone,
nenio estis afliktanta lin.
Kaj li multe admiris,
ke lia nevo venis akompanata
de multaj honoroj.
Li demandis al sia nevo,
kial li ricevas
tioman honoradon:
Kaj Johano Diego diris al li,
ke kiam li iris al Tlatilulko voki sacerdoton
por aŭskulti la konfeson de sia onklo
kaj pretigi lin al morto,
tie en Tepejakako
aperis al li la nobla ĉiela Sinjorino
kaj ŝi sendis lin al Meksiko,
por ke li iru paroli al la reganto Episkopo
kaj tiu ĉi konstruu ŝian hejmon sur Tepejakako.
Kaj ŝi diris al Johano, ke li ne afliktiĝu
ĉar lia onklo jam estas resanigita,
kaj pro tio la koro de Johano multe trankviliĝis.
Lia onklo diris, ke estas vero,
ke tiam ŝi resanigis lin
kaj li kontemplis ŝin
tiel same
kiel ŝi aperis al lia nevo.
Kaj ŝi ankaŭ diris al li,
ke ŝi sendis Johanon Diegon al Meksiko
por ke li parolu al la Episkopo.
Kaj ŝi ankaŭ diris, ke, dum Johano Diego
renkontos la Episkopon, tiam ĉio manifestiĝos,
li diros al Li, kion li kontemplis
kaj la mirindan manieron ŝi resanigis lian onklon
kaj tiel oni diru,
oni tiel nomu
“la ĉiel Virgulino
Sankta Maria de Gvadalupo”
ŝian karegan bildon.
Sekve oni alkondukis Johanon Bernardino
antaŭ la reganton, Episkopon,
por ke li parolu al Li,
ke li estu atestanto antaŭ Li.
Kaj, kune kun sia nevo Johano Diego,
la Episkopo gastigis ilin en sia hejmo
dum malmultaj tagoj,
dum oni konstruis la moŝtan hejmon
de la nobla Sinjorino tie sur Tepejakako,
kie ŝi montris sin al Johano Diego.
Kiam la reganto Episkopo
havis kelke da tempo, en la Grandan Eklezion
la karegan moŝtan bildon
de la nobla ĉiela Sinjorino
li transportis el sia hejmo,
el la oratorio kie ĝi estis,
por ke la tuta popolo vidu,
admiru la karegan bildon.
Kaj ĉiuj kune,
la tuta popolo emociiĝis,
kiam ili iris por kontempli,
por admiri
la karegan bildon.
Oni venis kaj traktis ĝin kiel aferon el Dio,
oni faris pledadojn al ĝi.
Ĉiuj multe miris,
per kiu Dia miraklo
ĝi aperis,
ĉar neniu homo de la tero
pentris ŝian karegan bildon.
#######################################
Komentoj pri la enhavo de Nican Mopohua
Danke al la navatla poezio kaj la kristana mesaĝo enhavata de ĝi, la Nican Mopohua unuigas du aferojn ŝajne nekonverĝigeblaj: la navatlan meksikan kulturon kaj la hispanan kristanan kulturon, por generi miksitan popolon kiu en sia plejmulto sekvas la religion de la konkerintoj sed enhavas en sia kulturo, lingvo, lokoj kaj kutimoj multon da indiĝena heredaĵo.
La Virgulino de Gvadalupo signifas al la meksikanoj la unuiĝon inter la indiĝeno kaj la hispanulo, la Patrinon de unuj kaj aliaj, montrante sian amon al siaj gefiloj indiĝenoj, niaj prapatroj, kaj sian amon al ni, kiuj nun estas la lando Meksiko.
Ĉion ĉi enhavas la Nican Mopohua, rakonto de la Granda Naskiĝo de Meksiko, kiu estas pli ol lando, estas popolo, kulturo, socio, idiosinkrazio. La Nican Mopohua estas resumo de la ĉefa okazo, kiu permesis la ekzisto de miksita meksika popolo; pro tio, ĝi devas havi sian justan kaj elstaran gravecon, ĉar, post la Gvadalupa Okazo, naskiĝas la nuntempa meksika popolo; la Renesanca Hispanujo kaj la Indiĝena Meksiko miksiĝis sub la protekto de unu sama Patrino, unu sama Dio, kaj en la Tepejakako restas la mirakla atesto pri tia miksiĝo, pri kiu nun ni – ŝiaj gefiloj – povas admiri kaj danki.
Dio volas, ke ĉiuj homoj saviĝu – tion diras la Sankta Skribo – kaj ni multe devas ŝati lian Amon, lian Sinoferon, lian Mizerikordon. La Plej Sankta Virgulino, misiistino kaj amema patrino, reprezentis Lin koncerne Meksikon, kaj pro tio Maria ESTAS AKLAMATA de la Amerika Kontinento, kaj Kristo reĝas en la koroj de Ameriko; oni ja rimarkas, ke ne estis malabundaj la fruktoj de la okazaĵo, kiun Valeriano kondensis en la verko Nican Mopohua.
______________
Notoj:
{1} Probable temas pri la birdo Pijuí Manchado (Premnoplex brunnescens), kiu trompas siajn persekutantojn imitante la sibladon de danĝera serpento – http://www.damisela.com/zoo/ave/pajaros/tyranni/furnariidae/brunnescens/index.htm (en la hispana lingvo).
{2} Probable temas pri la multkolora birdo Trogón (Trogon personatus).
{3} La sufikso -tzin en la navatla lingvo – ĉi tie ne tradukita, sed nur transliterita al Esperanto – ŝajne havas al saman ideon de “-ĉjo” en Esperanto.
{4} La planto “mezquite” (mizquitl, en navatla lingvo) apartenas al genro Prosopis kaj troveblas en aridaj kaj duon-aridaj lokoj de Meksiko.
{5} Speco de birdo (Pharomachrus mocinno) el la ordo de trogonoformaj, kun longa vosto, belkolora plumaro, vivanta en Centra Ameriko; sankta birdo de la aztekoj, nacia birdo de Gvatemalo.
{6} La vorto Téotl estas ofte tradukita kiel “Dio”, sed verŝajne, al la antikvaj navatloj, Téotl signifas forto, principo, aŭ sankta energio generita de si mem, unika kaj dinamika, kiu kreis kaj daŭre kreas, vivas en, kaj regas la universon. Ĝi manifestas sin plurmaniere, cikle kaj regule, kaj specife kiel dueco. Teótl estas esence deveno, movo kaj ŝanĝo. (Fonto: http://es.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9otl) En la teologio de Sankta Tomaso el Akveno, Dio estas la “motoro nemovita”, iel simile al la supra priskribo de Téotl.
{7} Devenas de la vortoj tilma (hispane) aŭ tilmatli (navatle), kiu temas pri teksaĵo farita de fibroj de agavo; oni ĝin uzas en terkulturado por porti fruktojn detranĉitajn – http://es.wikipedia.org/wiki/Tilma
{8} Vidu bonvole: http://es.wikipedia.org/wiki/Tribulus_terrestris

*******************************************************************************************
ESPAÑOL
I
Aquí se relata, se pone en orden,
cómo, hace poco, de manera portentosa,
se mostró la perfecta doncella.
Santa María, madrecita de Dios,
nuestra noble señora,
allá en Tepeyácac, Nariz del monte,
que se dice Guadalupe.
Primero se mostró a un hombrecillo,
de nombre Juan Diego.
Luego apareció su imagen preciosa
ante el recién electo obispo
don fray Juan de Zumárraga,
y [también se relatan] todas las maravillas
que ha hecho.
Y a diez años
de que fue conquistada el agua, el monte,
la ciudad de México,
ya reposó la flecha, el escudo,
por todas partes estaban en paz
en los varios pueblos.
No ya sólo brotó,
ya verdea, abre su corola
la creencia, el conocimiento
del Dador de la Vida, verdadero Dios.
Entonces, en el año 1531,
pasados algunos días
del mes de diciembre, sucedió.
Había un hombrecillo, un pobrecillo,
su nombre era Juan Diego.
Se dice que tenía su casa en Cuauhtitlán.
Y en cuanto a las cosas divinas,
aún todo pertenecía a Tlatelolco.
Y era sábado,
todavía muy de mañana,
venía en seguimiento de las cosas divinas
y de todo lo que estaba mandado.
Y vino a acercarse al cerrito,
donde se llama Tepeyácac,
ya relucía el alba en la tierra.
Allí escuchó: cantaban sobre el cerrito,
era como el canto de variadas aves preciosas.
Al interrumpir sus voces,
como que el cerro les respondía.
Muy suaves, placenteros,
sus cantos aventajaban a los del pájaro cascabel,
del tzinitzcan y otras aves preciosas que cantan.
Se detuvo Juan Diego,
se dijo:
¿Es acaso merecimiento mío
lo que escucho?
¿Tal vez estoy sólo soñando?
¿Acaso sólo me levanto del sueño?
¿Dónde estoy?
¿Dónde me veo?
¿Tal vez allá,
donde dejaron dicho los ancianos,
nuestros antepasados, nuestros abuelos,
en la Tierra florida, Xochitlalpan,
en la Tierra de nuestro sustento, Tonacatlalpan,
tal vez allá en la Tierra celeste, Ilhuicatlalpan?
Hacia allá estaba mirando,
hacia lo alto del cerrito,
hacia donde sale el sol,
hacia allá, de donde venía
el precioso canto celeste.
cesó el canto,
dejó de escucharse.
Ya entonces oyó,
era llamado
de arriba del cerrito.
Le decían: Juanito, Juan Dieguito.
Luego ya se atrevió,
así irá a allá,
donde era llamado.
Nada inquietó su corazón,
ni con esto se alteró,
sino que mucho se alegró,
se regocijó.
Fue a subir al cerrito,
allá va a ver donde lo llamaban.
Y cuando llegó
a la cumbre del cerrito,
contempló a una noble señora
que allí estaba de pie.
Ella lo llamó,
para que fuera a su lado.
Y cuando llegó a su presencia,
mucho le maravilló
cómo sobrepasaba
toda admirable perfección.
Su vestido,
como el sol resplandecía,
así brillaba.
Y las piedras y rocas
sobre las que estaba
flechaban su resplandor
como de jades preciosos,
cual joyeles relucían.
Como resplandores de arco iris
reverberaba la tierra.
Y los mezquites, los nopales
y las demás variadas yerbitas
que allí se dan,
se veían como plumajes de quetzal,
como turquesas aparecía su follaje,
y su tronco, sus espinas, sus espinitas,
relucían como el oro.
Delante de ella se inclinó,
escuchó
su reverenciado aliento, su reverenciada palabra,
en extremo afable,
muy noble,
como que lo atraía,
le mostraba amor.
Le dijo ella:
Escucha, hijo mío, el más pequeño,
Juanito, ¿a dónde vas?
Y él le respondió:
Señora mía, noble señora,
mi muchachita,
me acercaré allá, a tu reverenciada casa
de México Tlatelolco,
voy a seguir las cosas divinas,
las que nos entregan,
nos enseñan
los que son imagen del Señor,
el Señor Nuestro, nuestros sacerdotes.
En seguida así le habla ella,
le muestra su preciosa voluntad,
le dice:
Sábelo,
que esté así tu corazón,
hijo mío, el más pequeño,
en verdad soy yo
la en todo siempre doncella,
Santa María,
su madrecita de él, Dios Verdadero,
Dador de la vida, Ipalnemohuani,
Inventor de la gente, Teyocoyani,
Dueño del cerca y del junto, Tloque Nahuaque,
Dueño de los cielos, Ilhuicahua,
Dueño de la superficie terrestre, Tlalticpaque.
Mucho quiero yo,
mucho así lo deseo
que aquí me levanten
mi casita divina,
donde mostraré,
haré patente,
entregaré a las gentes
todo mi amor;
mi mirada compasiva,
mi ayuda, mi protección.
Porque, en verdad, yo soy
vuestra madrecita compasiva,
tuya y de todos los hombres
que vivís juntos en esta tierra
y también de todas las demás gentes,
las que me amen,
las que me llamen, me busquen,
confíen en mí.
Allí en verdad oiré
su llanto, su pesar,
así yo enderezaré,
remediaré todas sus varias necesidades,
sus miserias, sus pesares.
Y para que sea realidad lo que pienso,
lo que es mi mirada compasiva,
ve allá al palacio
del obispo de México.
Y le dirás cómo te envío
para que le muestres
cómo mucho deseo
que aquí se me haga una casa,
se me levante mi casa divina en el llano.
Bien le contarás
todo cuanto viste,
lo que te ha admirado,
y lo que oíste.
Y que así esté tu corazón,
porque bien lo agradeceré,
lo compensaré,
en verdad así te daré en abundancia,
te enalteceré.
Y mucho allí merecerás,
así yo te recompensaré
por tu fatiga, tu trabajo,
con que irás a cumplir
a lo que yo te envío.
Ya escuchaste, hijo mío el más pequeño,
mi aliento, mi palabra.
Ve ya,
hazlo con todo tu esfuerzo.
Luego él ante ella se postró,
le dijo:
Señora mía, noble señora,
en verdad ya voy, cumpliré
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra.
Así pues ahora te dejo,
yo tu pobre servidor.
Luego vino a bajar
para ir a cumplir su encargo,
vino a encontrar la calzada
que va derecho a México.
Cuando llegó al interior de la ciudad,
luego se fue derecho al palacio del obispo,
el cual hacía poco había llegado,
el gobernante de los sacerdotes,
su nombre era don fray Juan de Zumárraga,
sacerdote de San Francisco.
Y fue a cercarse,
luego trata de verlo,
suplica a los que le sirven,
a sus criados,
que vayan a decirle.
Ya un poco se hizo larga la espera.
Vienen a llamarlo,
ya lo dispuso el que gobierna, obispo,
así entrará.
Y ya entró,
en seguida ante él se pone de rodillas,
se inclina.
Luego ya le hace manifiesto,
le comunica
su reverenciado aliento, su reverenciada palabra
de la noble señora del cielo,
lo que es su mensaje.
También le refiere
todo lo que le había maravillado,
lo que vió, lo que escuchó.
Pero el obispo cuando oyó todo su relato,
su mensaje,
como que no le pareció muy verdadero.
Le respondió el obispo, le dijo:
Hijo mío, otra vez vendrás,
más despacio te escucharé,
así desde el comienzo veré,
pensaré qué te ha traído,
lo que es tu voluntad,
lo que es tu deseo.
II
Salió, se fue triste,
porque no en seguida se cumplió
lo que era su mensaje.
Después fue a regresar,
cuando ya se había completado el día,
allá se fue derecho
a lo alto del cerrito.
Y llegó delante de ella,
la noble señora celeste,
allí donde la primera vez se le hizo visible,
allí lo estaba aguardando.
Y cuando así la vio,
ante ella se inclinó,
se humilló hasta el suelo,
le dijo:
Mi señora, señora, noble señora,
hija mía la más pequeña, mi muchachita,
ya fui allá,
a donde me enviaste como mensajero,
en verdad fui a que se cumpliera
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra,
Aún cuando con mucha dificultad, entré
allá donde es su lugar de estar,
del que manda a los sacerdotes,
en verdad lo vi,
en verdad ante él expuse
tu reverenciado aliento tu reverenciada palabra, como tú me lo mandaste.
Me recibió él con agrado,
y con atención escuchó
pero así me respondió
como que su corazón no lo reconoció,
no lo tuvo por verdad.
Me dijo:
Otra vez vendrás,
así despacio te escucharé,
así podré ver desde el comienzo
por qué has venido,
lo que es tu deseo,
lo que es tu voluntad.
De eso pude ver,
del modo como me respondió,
que en verdad piensa él
que tu reverenciada casa divina,
que quieres que aquí te hagan,
tal vez yo sólo la he inventado,
tal vez no viene de tus reverenciados labios.
Por esto, mucho te ruego,
señora mía, noble señora, mi muchachita,
que a alguno de los preciosos nobles,
los conocidos, reverenciados, honrados,
así le encargues
que lleve, que conduzca
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra,
para que así sea creída.
En verdad yo soy un infeliz jornalero,
sólo soy como la cuerda de los cargadores,
en verdad soy angarilla,
sólo soy cola, soy ala,
soy llevado a cuestas, soy una carga,
en verdad no es lugar donde yo ando,
no es lugar donde yo me detengo,
allá a donde tú me envías,
mi muchachita, mi hija la más pequeña,
señora, noble señora.
Por favor, perdóname,
daré pena con esto a tu rostro, a tu corazón,
iré, caeré
en tu enojo, en tu cólera,
señora, señora mía.
Así le respondió la perfecta,
admirable doncella:
Escucha, tú el más pequeño de mis hijos,
que así lo comprenda tu corazón,
no son gente de rango mis servidores,
mis mensajeros,
a quienes yo podré encargar
que lleven mi aliento, mi palabra,
los que podrán hacer se cumpla mi voluntad.
Pero es muy necesario
que tú vayas,
abogues por esto,
gracias a ti se realice,
se cumpla mi querer, mi voluntad.
Y mucho te pido,
hijo mío, el más pequeño,
y mucho te mando
que, una vez más, vayas mañana,
vayas a ver al obispo.
Y de mi parte haz que sepa,
haz que oiga bien
lo que es mi querer,
lo que es mi voluntad,
para que cumpla,
edifique mi casa divina,
la que yo le pido.
Y, una vez más dile
cómo yo,
la siempre doncella Santa María,
yo, su madrecita de Teotl Dios,
a ti como mensajero te envío.
Y Juan Diego le respondió,
le dijo:
Señora mía, noble señora, muchachita mía,
no disguste yo
a tu rostro, a tu corazón.
En verdad, de corazón iré,
marcharé para que se cumpla
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra.
En verdad no lo abandonaré
ni tengo por penoso el camino.
Iré ya,
a cumplir tu voluntad,
sólo que tal vez no seré oído
y, si fuere escuchado,
quizá no seré creído.
Pero en verdad, mañana,
ya de tarde,
ya puesto el sol,
vendré a devolverte
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra,
lo que me responderá
el que gobierna a los sacerdotes.
Ya te dejo, hija mía la más pequeña,
mi muchachita, señora, noble señora,
que así pues descanses.
III
Y luego él se fue a reposar a su casa.
Y ya el día siguiente,
domingo, todavía un poco de noche,
estaba oscuro,
de allá salió, de su casa,
vino derecho a Tlatelolco,
vino a aprender las cosas divinas
y a ser contado en la lista.
Luego ya verá al que gobierna a los sacerdotes.
Y tal vez a las diez
había terminado,
así ya había oído misa,
y fue contado en la lista,
y toda la gente se había ido.
Pero él, Juan Diego,
luego va al palacio,
su casa, del que gobierna, obispo.
Y cuando llegó,
puso todo su empeño en verlo,
y, con mucha dificultad,
otra vez lo vio.
Junto a sus pies se arrodilló.
Llora, se aflige, así le habla,
así le manifiesta
el reverenciado aliento, la reverenciada palabra,
de la noble señora celeste.
Acaso no será creído el mensaje,
la voluntad
de la que es en todo doncella,
que le hagan su casa divina
donde ella lo había dicho,
donde ella lo quería.
Más el que gobierna, obispo,
muchas cosas así le preguntó
e inquirió,
para de este modo enterarse
dónde la vio, cómo era.
Todo se lo refirió al que gobierna, obispo.
Pero, aunque todo se lo hizo manifiesto,
cómo era y todo lo que vio,
lo que admiró,
que en verdad así aparece
la que es ella la en todo doncella,
la admirable, reverenciada madre,
del que nos liberó, Señor Nuestro Jesucristo,
sin embargo, no luego se cumplió su deseo.
Dijo el obispo que no sólo por la palabra,
la petición de él, Juan Diego, se hará,
se cumplirá lo que pidió.
Todavía se necesitaba alguna señal
para que bien pudiera ser creído
cómo a él lo enviaba como mensajero
la noble señora celeste.
Y así que lo escuchó Juan Diego,
luego le dijo al obispo:
Señor, tú que gobiernas,
mira cuál será
la señal que tú pides,
que en verdad iré luego,
iré a pedírsela a la noble señora celeste,
la que a mí me envió.
Y como vio el obispo
que él tenía ello por verdad,
porque en nada dudaba, vacilaba,
luego lo hizo irse.
Y cuando ya se va,
en seguida manda el obispo
a algunas de las gentes de su casa,
en las que bien confía,
que lo vayan a seguir,
que vean bien hacia dónde va,
y a quién mira,
con quién habla.
Así se hizo.
Y Juan Diego en seguida se fue derecho,
siguió la calzada.
Pero los que iban tras él,
allí donde se abre la barranca,
junto al Tepeyácac,
en el puente de tablas,
vinieron a perderlo.
Aunque por todas partes lo buscaron,
en ninguna parte lo vieron.
Así vinieron a regresarse,
no sólo porque con esto mucho se cansaron,
sino también porque él los disgustó,
les causó enojo.
Así fueron a decírselo al que gobierna, obispo.
Le fueron a exponer que no le creyera,
le dijeron que sólo contaba mentiras,
sólo inventaba eso que venía a decirle,
o que sólo soñó,
sólo sacó del sueño,
eso que le decía,
eso que le pedía.
Y así le dijeron que,
si una vez más venía,
regresaba,
luego lo atraparían
y con fuerza lo apresarían,
para que ya no otra vez mintiera,
inquietara a la gente.
—————–
PARÉNTESIS
-En esta parte, otras traducciones hablan de un diálogo más, en el que Juan Diego le dice a la Virgen que el obispo le pidió una señal, y ella le pide que vuelva al día siguiente para llevar la prueba: no considerada como Aparición Individual, sino como parte de la Segunda Aparición.
En azul y entre corchetes va esta parte, tomada de la traducción comentada del p. José Luis Guerrero Rosado:
[Entre tanto Juan Diego estaba
en presencia de la Santísima Virgen,
comunicándole la respuesta
que venía a traerle
de parte del sr. Obispo.
Y cuando se lo hubo notificado,
la Gran Señora y Reina le respondió:
Así está bien, Hijo mío el más amado,
mañana de nuevo vendrás aquí
para que lleves al Gran Sacerdote
la prueba que te pide.
Con eso en seguida te creerá,
y ya, a ese respecto,
para nada desconfiará de ti
ni de ti sospechará.
Y ten plena seguridad,
hijo mío predilecto,
que yo te pagaré tu cuidado,
tu servicio, tu cansancio,
que por amor a mí has prodigado.
¡ánimo, mi muchachito!
que mañana aquí con sumo interés
habré de esperarte]
—————–
(Continúa la traducción de León-Portilla)
El día siguiente, lunes,
cuando tenía que llevar Juan Diego
alguna señal para ser creído,
no vino a regresar.
Porque, cuando fue a acercarse a su casa,
a un tío suyo, de nombre Juan Bernardino,
se le puso la enfermedad,
ya estaba al cabo.
Aún fue a llamar al médico,
todavía se ocupó de él,
pero ya no era tiempo,
pues ya estaba al cabo.
Y cuando ya era de noche,
le rogó su tío que todavía de madrugada,
aún a oscuras, saliera,
fuera a llamar allá en Tlatelolco,
a alguno de los sacerdotes,
para que viniera a confesarlo
y a dejarlo preparado.
Porque eso ya estaba en su corazón,
que en verdad ya era tiempo,
que ya entonces moriría,
porque ya no se levantaría,
ya no sanaría.
Y el martes,
cuando todavía estaba muy oscuro,
entonces salió de su casa Juan Diego,
llamará al sacerdote
allá en Tlatelolco.
Y vino a acercarse al cerrito,
al pie del Tepeyácac,
donde sale el camino
hacia donde se pone sol,
por allá donde antes había salido.
Dijo:
Si sigo derecho el camino,
no sea que venga a verme la noble señora,
porque me detendrá como antes,
para que lleve la señal
al sacerdote que gobierna,
según me lo ordenó.
Que antes nos deje nuestra aflicción
que así llame yo al sacerdote
al que el pobre de mi tío
nada más está aguardando.
Luego rodeó el cerro,
por en medio subió y de allí,
por una parte,
vino a pasar hacia donde sale el sol.
Así, de prisa, iba a acercarse a México,
así no lo detendría
la noble señora celeste.
Piensa él que allí donde dio vuelta,
no podrá verlo
la que bien a todas partes ve.
Contempló él cómo vino a descender ella
de la cumbre del cerrito.
Desde allí lo había estado mirando,
desde allí donde antes lo vio.
Vino a encontrarse con él
a un costado del cerro,
vino a atajarlo,
le dijo:
Hijo mío el más pequeño,
¿a dónde vas,
a dónde te encaminas?
Pero él, ¿acaso un poco se perturbó?
¿O acaso tuvo vergüenza?
¿O tal vez se asustó, se espantó?
Ante ella se postró,
la saludó, le dijo:
Muchachita mía, hija mía la más pequeña,
noble señora, que estés contenta,
¿cómo te amaneció?
¿Sientes bien tu precioso cuerpecito,
señora mía, reverenciada hija mía?
Daré aflicción a tu rostro, a tu corazón.
Sabe, muchachita mía,
que está ya al cabo
un servidor tuyo, mi tío.
Grave enfermedad se le ha puesto,
porque en verdad por ella pronto morirá.
Y así pues me iré con prisa
a tu reverenciada casa de México,
llamaré a uno de los amados del Señor Nuestro,
a uno de nuestros sacerdotes,
que vaya a confesarlo
y a dejarlo preparado,
porque en verdad para esto nacimos,
hemos venido a esperar
el trabajo de nuestra muerte.
Pero si voy a hacer esto,
luego otra vez volveré acá.
Así iré,
llevaré
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra,
señora, muchachita mía.
Perdóname,
todavía tenme paciencia,
porque no me burlo de ti,
hija mía, la más pequeña,
hijita mía, mañana mismo vendré de prisa.
Así que oyó
la palabra de Juan Diego
le respondió la compasiva,
del todo doncella:
Escucha,
que así esté en tu corazón,
hijo mío, el más pequeño,
nada es lo que te hace temer,
lo que te aflige.
Que no se perturbe
tu rostro, tu corazón,
no temas esta enfermedad
ni otra cualquier enfermedad,
que aflige, que agobia.
¿Acaso no estoy aquí,
yo que soy tu madrecita?
¿Acaso no estás bajo mi sombra,
y en resguardo?
¿Acaso no soy la razón de tu alegría?
¿No estás en mi regazo,
en donde yo te protejo?
¿Acaso todavía te hace falta algo?
Que ya no te aflija cosa alguna,
que no te inquiete,
que no te acongoje
la enfermedad de tu tío.
En verdad no morirá ahora por ella.
Esté en tu corazón que él ya sanó.
Y luego entonces se curó su tío,
como así luego se supo.
Y Juan Diego, al escuchar
el reverenciado aliento, la reverenciada palabra
de la noble señora celeste,
mucho se tranquilizó en su corazón,
su corazón se calmó.
Y le rogó entonces
que lo enviara como mensajero,
para que viera al que gobierna, obispo,
y le llevara su señal, su testimonio,
para que él le crea.
Y la noble señora celeste
luego le ordenó
que subiera a la cumbre del cerrito,
allí donde él la había visto antes.
Le dijo:
Sube, tú el más pequeño de mis hijos,
a la cumbre del cerrito
y allí donde tú me viste
y donde te di mi mandato,
allí verás
extendidas flores variadas.
Córtalas, júntalas,
ponlas todas juntas,
baja en seguida,
tráelas aquí delante de mí.
Y luego Juan Diego
subió al cerrito
y cuando llegó a su cumbre,
mucho se maravilló
de cuántas flores allí se extendían,
tenían abiertas sus corolas,
variadas flores preciosas, como las de Castilla,
no siendo aún su tiempo de darse.
Porque era entonces
cuando arreciaba el hielo.
Las flores eran muy olorosas,
eran como perlas preciosas,
henchidas del rocío de la noche.
En seguida comenzó a cortarlas,
todas las vino a juntar
en el hueco de su tilma.
Pero allá en la cumbre del cerrito
no se daban ningunas flores,
porque es pedregoso,
hay abrojos, plantas con espinas,
nopaleras, abundancia de mezquites.
Y si algunas hierbas pequeñas allá se dan,
entonces en el mes de diciembre
todo lo come,
lo echa a perder el hielo.
Y luego vino a bajar,
vino a traerle a la noble señora celeste
las variadas flores que había ido a cortar.
Y cuando ella las vio,
con sus reverenciadas manos las cogió.
Luego las puso de nuevo
en el hueco de la tilma de Juan Diego,
y le dijo:
Hijo mío, el más pequeño,
estas variadas flores son la prueba,
la señal que llevarás al obispo.
De parte mía le dirás
que con esto vea lo que es mi voluntad
y que con esto cumpla mi querer,
lo que es mi deseo.
Y tú, tú eres mi mensajero,
en ti está la confianza.
Y bien mucho te ordeno
que únicamente a solas, ante el obispo,
extiendas tu tilma
y le muestres lo que llevas.
y todo le referirás,
le dirás cómo te ordené
que subieras a la cumbre del cerrito,
fueras a cortar las flores
y todo lo que tú viste,
lo que tú admiraste.
Así tú convencerás en su corazón
al que es gobernante de los sacerdotes,
así luego él dispondrá
que se haga,
se levante mi casa divina,
la que le he pedido.
IV
Y cuando ya le dio su orden
la noble señora celeste,
vino él siguiendo en derechura
la calzada de México,
ya está contento,
ya está calmado su corazón,
porque va a salir bien,
bien llevará las flores.
Va cuidando mucho
lo que viene en el hueco de su tilma,
no sea que algo se le caiga.
Lo alegra el aroma
de las variadas flores preciosas.
Cuando llegó
al palacio del obispo,
los fueron a encontrar el que cuida su casa
y los otros servidores del sacerdote que gobierna.
él les pidió que le dijeran
que quería él verlo,
pero ninguno de ellos quiso.
No querían escucharlo
o quizás era aún de madrugada.
O tal vez ya lo reconocían,
sólo los molestaba,
como que se les colgaba.
Y ya les habían hablado sus compañeros,
los que fueron a perderlo de vista
cuando habían ido a seguirlo.
Por largo tiempo
estuvo él esperando la palabra.
Y vieron ellos que mucho tiempo
allí estuvo de pie,
estuvo con la cabeza baja,
estuvo sin hacer nada,
por si tal vez fuera llamado.
Y como que venía trayendo algo
que estaba en el hueco de su tilma,
luego ya se le acercaron,
para ver qué es lo que traía
y satisfacer así su corazón.
Y vio Juan Diego
que no podía ocultarles
eso que llevaba,
y que por ello lo afligirían,
le darían de empellones,
o tal vez lo golpearían,
un poco les mostró que eran flores.
Y al ver que todas
eran variadas flores como las de Castilla.
y como no era tiempo de que se dieran,
mucho se admiraron
de que estaban muy frescas,
con sus corolas abiertas,
así olorosas, preciosas.
Y tuvieron deseo
de coger algunas pocas,
sacarlas.
Y tres veces fue
que se atrevieron a tomarlas,
aunque nada realmente sucedió.
Porque cuando trataban de hacerlo,
ya no veían las flores,
sólo como una pintura o un bordado,
o algo que estuviera cosido,
así lo veían en la tilma.
En seguida fueron a decirle
al que gobierna, obispo,
lo que habían contemplado,
y cómo quería verlo
el hombrecillo que otras veces había venido,
y que ya llevaba largo rato
en espera de la palabra
pues quería verlo.
Y el que gobierna, obispo,
así como escuchó esto,
tuvo ya en su corazón
que ésa era su señal,
con la que quería acercarse a su corazón,
para que él llevara a cabo
el encargo en que andaba el hombrecillo.
Luego ordenó
que entrara, lo verá.
Y entró, se inclinó ante él,
como antes lo había hecho.
Y una vez más le refirió
todo lo que había visto,
lo que había admirado y su mensaje.
Le dijo:
Señor mío, tú que gobiernas,
en verdad ya hice,
ya cumplí según tú me ordenaste.
Así fui a decirle a la señora, mi señora,
la noble señora celeste, Santa María,
su preciosa madrecita de Dios,
que tú pedías una señal
para creerme,
así le harías su casa divina
allá donde ella te pedía
que la construyeras.
Y le dije
que yo te había dado mi palabra
de que te traería alguna señal,
un testimonio de su reverenciada voluntad,
según en mi mano tú lo dejaste.
Y ella escuchó bien
tu reverenciado aliento, tu reverenciada palabra,
y recibió con alegría lo que tú pedías,
la señal suya,
el testimonio para que se haga,
se cumpla su voluntad.
Y hoy, todavía de nochecita,
me ordenó que, una vez más,
viniera a verte.
Y yo le pedí su señal
para ser creído,
como me dijo que me la daría,
y en seguida lo cumplió.
Y me envió a la cumbre del cerrito,
en donde antes yo la vi,
para que allí cortara
flores como las de Castilla.
Y yo las fui a cortar,
las llevé luego abajo.
Y ella con sus reverenciadas manos las cogió.
Luego las puso en el hueco de mi tilma,
para que a ti te las trajera,
te las viniera a entregar.
Aunque yo sabía
que no es lugar donde se dan las flores
la cumbre del cerrito,
porque sólo es pedregoso,
hay abrojos, plantas espinosas,
nopales silvestres, mezquites,
no por esto dudé,
no por esto titubeé.
Fui a acercarme a la cumbre del cerrito,
vi que era la Tierra florida,
allí habían brotado variadas flores,
como las rosas de Castilla,
resplandescientes de rocío,
así luego las fui a cortar.
Y me dijo ella
que de parte suya te las diera,
y así yo cumpliría
para que tú vieras
la señal que pides.
De este modo cumplirás
lo que es su reverenciada voluntad
y así aparezca es verdad
mi palabra, mi mensaje.
Aquí están, recíbelas.
Y extendió luego su blanca tilma
en cuyo hueco estaban las flores.
Y al caer al suelo
las variadas flores como las de Castilla,
allí en su tilma quedó la señal,
apareció la preciosa imagen
de la en todo doncella Santa María,
su madrecita de Dios,
tal como hoy se halla,
allí ahora se guarda,
en su preciosa casita,
en su templecito,
en Tepeyácac, donde se dice Guadalupe.
Y cuando la contempló el que gobierna, obispo,
y también todos los que allí estaban,
se arrodillaron, mucho la admiraron.
Se levantaron para verla,
se conmovieron, se afligió su corazón,
como que se elevó su corazón, su pensamiento.
Y el que gobierna, obispo,
con lágrimas, con pesar,
le suplicó,
le pidió lo perdonara
por no haber cumplido luego
su reverenciada voluntad,
su reverenciado aliento, su reverenciada palabra.
Y el obispo se levantó,
desató del cuello, de donde estaba colgada,
la vestidura, la tilma de Juan Diego,
en la que se mostró,
en donde se volvió reverenciada señal
la noble señora celeste.
Y luego la llevó allá,
fue a colocarla en su oratorio.
Y allí todavía un día entero
estuvo Juan Diego,
en la casa del obispo,
quien hizo se quedara allí.
Y al día siguiente, le dijo:
Anda, para que tú muestres
dónde es la reverenciada voluntad
de la noble señora celeste
que se le levante su templo.
En seguida se dio orden
de hacerla, levantarla.
Pero Juan diego cuando ya mostró
dónde había ordenado
la noble señora celeste
que se le levantara su templo,
luego manifestó
que quería acercarse a su casa,
ir a ver a su tío Bernardino,
que se hallaba muy mal cuando lo dejó,
y había ido a llamar a uno de los sacerdotes,
allá a Tlatelolco,
para que lo confesara,
lo fuera a disponer,
de quien la noble señora celeste
le había dicho que ya estaba curado.
Y no sólo lo dejaron que fuera,
sino que lo acompañaron allá a su casa.
Y cuando ya llegaron,
vieron a su reverenciado tío
que estaba muy bien,
nada le afligía.
Y él mucho se maravilló
de que sobrino viniera acompañado
con muchos honores.
Preguntó a su sobrino
por qué ocurría
que tanto lo honraban.
Y él le dijo
que cuando fue allá
a llamar a un sacerdote,
que lo confesara, lo dejara dispuesto,
allá en el Tepeyácac
se le apareció la noble señora celeste
y lo envió a México,
a que fuera a ver al gobernante obispo
para que le edificara su casa en el Tepeyácac.
Y que ella le dijo que no se afligiera
porque ya estaba él curado,
y con esto mucho se tranquilizó su corazón.
Su tío le dijo que era verdad,
que entonces ella lo curó
y que la contempló
de la misma forma
como se había aparecido a su sobrino.
Y le dijo
cómo también a él lo envió a México
para que viera al obispo.
Y también que, cuando fuera a verlo,
todo se lo manifestara,
le dijera lo que había contemplado
y el modo maravilloso como lo había curado
y que así la llamara,
así se nombrara,
la del todo doncella
Santa María de Guadalupe,
su preciosa imagen.
Y en seguida llevaron a Juan Bernardino
delante del que gobierna, obispo
para que viniera a hablarle,
delante de él diera testimonio.
Y con su sobrino Juan Diego,
los aposentó en su casa el obispo
unos pocos días,
mientras se levantó la reverenciada casa
de la noble señora allá en Tepeyácac,
donde se le mostró a Juan Diego.
Y cuando el que gobierna obispo
tuvo ya algún tiempo, allá en la iglesia mayor,
a la preciosa reverenciada imagen
de la noble señora celeste,
vino a sacarla de su palacio,
de su oratorio donde estaba,
para que toda la gente viera,
se maravillara de su preciosa imagen.
Y todos a una,
toda la ciudad se conmovió,
cuando fue a contemplar,
fue a maravillarse,
de su preciosa imagen.
Venían a conocerla como algo divino,
le hacían súplicas.
Mucho se admiraban
cómo por maravilla divina
se había aparecido
ya que ningún hombre de la tierra
pintó su preciosa imagen.
#######################################
Comentarios sobre el contenido del Nican Mopohua
Por la poesía náhuatl y el mensaje cristiano que contiene, el Nican Mopohua une lo que parecía inconciliable: la cultura mexicana náhuatl y la cultura cristiana española, para dar origen a un Pueblo Mestizo que sigue por mayoría la religión de los conquistadores, pero que tiene en su cultura, su lenguaje, sus lugares y sus costumbres, mucho de indígena.
La Virgen de Guadalupe representa para el mexicano la unión de lo Indio y lo Español, la Madre de unos y otros, apreciando su amor hacia sus hijos indios, nuestros antepasados, y su amor a nosotros ahora México.
Todo eso contiene el Nican Mopohua, un relato del Gran Nacimiento de México, y más que un país un pueblo, una cultura, una sociedad, una idiosincrasia. El Nican Mopohua es un resumen del principal acontecimiento que permitió existir al pueblo mestizo mexicano; debe tener con ello su justa y destacable importancia, pues a partir del Acontecimiento Guadalupano, nace el pueblo mexicano actual; la España Renacentista y el México Indígena se fusionaban bajo el amparo de una misma Madre, de un mismo Dios, y en el Tepeyac quedó el testimonio milagroso de dicha fusión, que ahora podemos nosotros -sus hijos-, admirar y agradecer.
Dios quiere que todos los hombres se salven -así lo dicen las Sagradas Escrituras-, y mucho hemos de apreciar su Amor, su Entrega, su Misericordia. La Santísima Virgen, misionera y madre amorosa, lo representó en lo tocante a México, y es por esto que María ES ACLAMADA por el Continente Americano, y Cristo reina en los corazones de América; ya se ve que no fueron cortos los frutos del evento, que condensara Valeriano en el Nican Mopohua.
********************************************************************************************************